Heeft u in deze gezellige decembermaand ook zo’n trek in speculaas? En een handvol pepernoten of kruidnootjes? Heerlijk, al die smakelijke traktaties! Het is helaas een knalhard feit is dat u gewoon belazerd wordt waar u bij staat. Wij zullen u uitleggen hoe dit zit.
U raadt het al, in deze gezellige decembermaand wil ik graag even stil staan bij de recepturen van onze decembermaand-lekkernijen.
Speculaas is een oer-Hollands product waar wij écht trots op mogen zijn. Dit product stamt uit de goede oude VOC-tijd waarin het gebruik van kruiden een dure aangelegenheid was. Hoe meer je kon gebruiken hoe rijker je was en zo is ongeveer het luxe product speculaas geboren. In een speculaasrecept gaan zo’n beetje alle VOC-kruiden die er in die tijd aangevoerd werden. We praten in afnemende volgorde van hoeveelheid en toenemende volgorde van geheimzinnigheid over: kaneel, nootmuskaat, kruidnagel, gember, koriander, kardemom, anijs, peper, piment en foelie. U begrijpt wel dat een dergelijk recept een uiterst smakelijk geheel oplevert. Is de huidige speculaas wel zo smakelijk? Helemaal niet, het populaire koekje is gewoon gedegradeerd tot een bruin, zoet en hard afgebakken iets met een grappig figuurtje erop met een uiterst flauwe ondertoon van kaneel.
Wetenschaps journalist Karel Knip omschreef in zijn column in het NRC op 17 november 2002 speculaas in zijn huidige vorm als volgt: “Het gemiddelde speculaasje is alleen dankzij zijn uiterlijk te onderscheiden van zoiets als Bastogne-koeken of strokarton” Een volkomen terechte opmerking. Hierop snel de Warenwet ingedoken om te zien of de sterke arm het welzijn van onze decembermaand-lekkernijen goed beschermt. En ja hoor, er bestaat sinds 8 maart 1979 een Verordening Speculaas, uitgegeven door het Productschap voor Granen, Zaden en Peulvruchten. Hoopvol begeef ik mij naar Artikel 3. Hierin staat alleen de slappe definitie te lezen dat “kaneelaldehyde duidelijk aantoonbaar moet zijn”. Speculaas die buiten Nederland, bijvoorbeeld in België gebakken wordt valt hier zelfs buiten. Deze regelgeving is een industriële giller, een wettelijke blunder van de eerste orde. Waarom niet het basisrecept van speculaas niet met man en paard genoemd? Met minimum hoeveelheden erin vermeld zoals ook in talloze andere Warenwettelijke regelgevingen te lezen valt?
Hebt u wel eens de pepernoten van de Hema geproefd? Waar is die typische anijsgeur gebleven? Het lijkt wel oud brood. De pepernoten van de bakker om de hoek zijn vrijwel gelijk van smaak. Ook al gedegenereerd tot een smakeloos flutproduct. Wij als argeloze consumenten worden aan deze smaakvervlakking met behulp van de koektrommelpolitiek gewend gemaakt. Door het recept steeds iets aan te passen, lees goedkoper te maken, levert dit voor banketbakkend Nederland in de loop der jaren het fantastische resultaat op waarvan de kwaliteit van onze huidige Decembermaand-lekkernijen het beste bewijs van is.
Het wordt toch hoog tijd dat de Sinterklaas zelf hiertegen hard gaat optreden. Ik pleit voor een aanvulling op de Warenwet, maak hier maar een Sint Nicolaas besluit van. “Alle vervalste speculaasproducten moeten speculoos genoemd worden en de futloze pepernoten dienen als paardenvoer bestemd te worden”. Zo profiteert de hippische wereld ook eens goed van de rustige Decembermaanden!