De fastfood wereld werd begin februari 2013 ruw wakker geschud doordat er heel andere grondstoffen in de hamburgers verwerkt worden dan de consument gelooft. Nu weet iedereen wel dat een hamburger niet van runder biefstuk gemaakt wordt, maar meer van de incourante en taaie delen van een rund dat naar alle waarschijnlijkheid een ruime hoeveelheid dienstjaren heeft gehad. Omdat hamburgers goedkoop moeten zijn, ligt het voor de hand dat er mee geklooid wordt. Het is klooivoedsel bij uitstek. Zelfs Burgerking moest schoorvoetend toegeven dat er paardenburgers geserveerd werden. Ook in de Britse supermarkt ketens Aldi, Lidl en Tesco zijn paardenburgers aangetroffen. Hier kijk ik helemaal niet van op. Engeland geldt bij mij nog steeds als een ontwikkelingsland op het gebied van voedingsmiddelen. Productiebedrijven die eerder geregeerd worden door de vakbonden en de door de Engelsen zelf bedachte idiote BRC voedselveiligheids schema’s zijn twee hoofdingrediënten voor ellende. Voeg het bedenkelijke arbeidsmoraal hier aan toe en de rampenformule is compleet.

Paarden zijn edele dieren. Hun vlees moet zeker niet gebruikt worden om hamburgers te verklooien.

Het ligt niet erg voor de hand dat de intelligentie van de Ierse productiemedewerkers het toestond dat zij diepvries rundvlees van paardenvlees konden onderscheiden.
Is het verwerken van paardenvlees een Warenwettelijke overtreding?
Het is zeker niet illegaal, mits de regels, die voor de hele EU die voor de slacht en etikettering gelden maar nageleefd worden. De producenten, zoals Freeza meats in Ierland zou via Nederland Pools paardenvlees verwerkt hebben, afkomstig van de ABP groep in Pnieuwy. De fout die men met deze koehandel begaan heeft is het niet eerlijk vermelden van het ingrediënt ‘horsemeat’ op het consumenten etiket. Deze vermelding staat in het hippofiele Engeland gelijk aan zelfmoord. In Nederland is paarden- vlees en worst wel volop verkrijgbaar met de correcte aanduidingen overigens.

Een incorrecte ingrediëntendeclaratie respectievelijk vervalsing van een product als een hamburger neigt naar een ernstige overtreding van Warenwet artikel 18e: Dat het volgende vermeldt: Onverminderd het bij of krachtens de voorgaande artikelen bepaalde is het verboden:
-eet- of drinkwaren, dan wel waren, behorende tot een hiertoe bij algemene maatregel van bestuur aangewezen categorie, te verhandelen, waarvan degene die de waren verhandelt, weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat hun samenstelling, uitvoering, hoedanigheid, eigenschappen of toestand in ernstige mate minder is dan wat in redelijkheid mag worden verlangd. Dit 18e artikel noem ik ook wel het ‘anti-klooivoedsel’ artikel.
Het gevaar van B2B handel
Het is een bekend fenomeen dat wanneer bedrijven onderling in producten handelen zoals met grondstoffen het geval is, de ingrediënten specificatie vaak een puinhoop is. De ontvangende partij is echter primair verantwoordelijk dat hij de juiste grondstoffen ontvangt. Daar rust de onderzoek plicht.  De uiteindelijke verstrekker naar de consument is primair juridisch verantwoordelijk naar de consument toe. Alle tussenliggende schakels dienen contractueel afgedekt te worden. U begrijpt wel, dat het voor de Ieren een lastige zaak wordt om het Poolse bedrijf aan te spreken. Iers recht vermengd met Pools recht. Dat wordt met recht een Poolse landdag.
Dat Burgerking de portemonnee kan trekken lijkt mij duidelijk.
Wordt er nog veel paardenvlees gegeten?
Paardenvlees wordt in Nederland rond de grote steden nog wel gegeten in de vorm van biefstuk en landelijk vindt paardenrookvlees best nog wel aftrek. Zo’n honderd jaar geleden was paardenvlees erg in trek omdat het beduidend goedkoper was dan rund- of varkensvlees.  Rond de kazerneplaatsen in Nederland, Breda, Den Haag, ‘s-Hertogenbosch en Amsterdam waren veel afgedankte legerpaarden voorhanden van de talrijke cavalerie eenheden. (Nu de tankeenheden die momenteel ook opgedoekt worden.) Deze oude en afgedankte ‘legervoertuigen’ werden nuttig verwerkt door de talrijke paardenslagers die Nederland toen rijk was. Voor 1920 werden de paarden als vervoermiddel steeds meer verdrongen door auto’s en ander ronkend gevaar. De populariteit van het paard bracht een aanzienlijk gevaar van tetanusbesmetting vanuit de paardenmest met zich mee. Het is de obligaat anaërobe sporevormer Clostridium Tetani die ervoor zorgt dat de patiënt een ellendige krampachtige dood tegemoet gaat. Antibiotica en vaccins bestonden in die goede oude rottijd niet en een eenvoudige schaafwond op straat kon al een dodelijke tetanus infectie opleveren. Er werd ook veel geklaagd over het paardenmest dat op straat achterbleef. In feite is de milieuvervuiling van onze moderne vervoermiddelen zoals lawaai, stank, fijnstof en CO₂ uitstoot hiervoor in de plaats gekomen.
Paardenvlees verschilt in samenstelling met rundvlees dat het minder vet bevat, meer ijzer, iets minder vocht en 10 maal meer vitamine A. Het is in voedingstechnisch opzicht gezonder van samenstelling dan rundvlees. Het vlees is donkerder van kleur en smaakt zoeter.

De vleesindustrie kenmerkt zich door creativiteit. Dit geeft een toekomstbeeld weer?

Had Tesco de vervalsing van de hamburgers niet eerder kunnen constateren?
Waarschijnlijk niet. Deze supermarkt reus is zelf uit het redelijk corrumperende BRC consortium gestapt en legt hun leveranciers dwingend hun eigen Tesco voedselveiligheidsstandaarden op. Hierin staan de meest onzinnige en lachwekkende regeltjes die er maar te verzinnen zijn. Dit heeft ondermeer tot gevolg dat er alleen maar aandacht is voor het papierwerk en ander administratief geneuzel dan voor wat er werkelijk in de productie uitgespookt wordt. Nu blijkt hoe lek dergelijke standaarden zijn. Zo lek dat het niemand opgevallen is dat er 30% paardenvlees in de receptuur verwerkt werd. Heeft niemand iets gezien of geroken in de koelcel, hebben ze de ogen gesloten in de productie? Hebben ze niet in de controle- en traceerbaarheidslijsten gekeken? Erg vreemd allemaal.
Wat zijn de risico’s van paardenvlees
Naar mijn mening zijn die aanzienlijk. De verplichte veterinaire controles bij de slachthuizen zijn bij lange na niet toereikend om alle middeltjes te detecteren die paarden soms toegediend krijgen. Nu zal het wel best meevallen voor wat betreft groeihormonen maar wanneer er afgeschreven dressuur en springpaarden in onze voedselketen komen, dan kan het wel eens de farmaceutische kant op gaan. Deze prestatiepaarden worden vaak op zeer creatieve wijze gezond gehouden. Ze mogen niet ziek worden vlak voor de toernooien dus ligt het voor de hand dat het antibiotica- en geneesmiddelengebruik een gangbare praktijk is. Het is bijzonder moeilijk om antibiotica te detecteren als je niet weet naar welke je zoeken moet. Dergelijke bepalingen zijn razend duur. Dat weten wij uit eigen ervaring. Om één vleesmonster te screenen op de 120 antibioticasoorten die er bekend zijn ben je € 2.000 verder. Dus zullen onze autoriteiten alleen maar op de 11 geregistreerde antibiotica onderzoeken. Er zijn twee ‘paardenmiddelen’, zoals Metronidazole en het combinatiemiddel Clarithromycine en Rifampicine die het paard ongeschikt maken voor de slacht. (bron: KNMvD publicatie over Formularium Paard van september 2011) Na toediening van een antibioticum geldt in de andere gevallen een wachttijd die ligt tussen de 4 tot 180 dagen eer het paard naar de slager afgevoerd kan worden. In Nederland lijkt mij het risico gering dat een ‘slecht paard’ in onze voedselketen terechtkomt.  Voor de slacht gelden vanaf 2009 Europese regels die naar alle waarschijnlijkheid in Nederland goed gehandhaafd worden. Maar Polen, Roemenië, Bulgarije en Griekenland? Ik houd m’n hart vast.
De geneesmiddelen
In EU verordening 1950/2006 worden alle 71 geregistreerde geneesmiddelen beschreven die voor paardachtigen gebruikt mogen worden. Ieder paard heeft een ‘paspoort’. Het systeem is natuurlijk zo lek als een mandje omdat iedere huisdokter opeens zijn pen niet kan vinden als er aan een paard gedokterd is. Oormerken dragen paarden (gelukkig) niet wat de traceerbaarheid ook nog eens bemoeilijkt.
Het woord paardenmiddel geeft al aan dat paarden geneesmiddelen soms in fantastische doseringen toegediend kunnen krijgen. Ontstekingsremmers vormen wellicht de meest gevaarlijke categorie. De handel via Internet vormt wellicht de grootste bedreiging. Daar vindt de echte paardenliefhebber de meest fantastische geneesmiddelen die veel beter werken dan die op de EU lijst staan en nog goedkoper zijn ook. Binnen een paar dagen kan de besteller een kiloverpakking met het ontstekingsremmende middel Butazolidine van Wuhan Fortuna Chemical in China laten komen. No Ploblem. Dit middel kan bij mensen spontane bloedingen als bijwerking veroorzaken.
Hoe kunnen wij de schade en het risico van dit schandaal nu en in de toekomst beperken?
· Goede naleving van de eigen voedselveiligheidsstandaarden zodat op het etiket komt te staan wat er werkelijk in zit. In feite omvat dit doodgewoon naleving van de wet. Als Tesco zijn leveranciers had laten certificeren voor ISO 22.000 inclusief FSSC 22.000 dan was dit schandaal waarschijnlijk niet uitgebroken. Zowel de BRC als de Tesco standaarden zijn nu hun doel voorbij geschoten.
· Traceerbaarheids onderzoek uitvoeren op de transport stromen van de slachtpaarden binnen en buiten Europa. Hiervoor moet een massabalans model gemaakt worden
· Brede bemonstering van het paardenvlees dat nu in de diverse vrieshuizen ligt opgeslagen en onderzoek laten uitvoeren op antibiotica en geneesmiddelen residuen. Bij positief resultaat het vlees ter vernietiging afvoeren.
· Alle vleesleveranciers een ‘schoon vlees’ verklaring laten overleggen waarbij de juridische aansprakelijkheid meteen duidelijk geregeld wordt. Een hamburger producent kan zich nooit verschuilen achter zijn vlees toeleverancier. Als hij voedselveiligheid bedrijft volgens de beginselen van HACCP dan is hij primair verantwoordelijk op hetgeen hij in de handel brengt.
.Scherp toezien dat de herkomstaanduidingen daadwerkelijk op het etiket vermeld worden. Dan heeft de consument de vrije keus of hij het risico wil lopen op besmetting door klooivlees.

· Minder slepen met grondstoffen. In Nederland wordt veel Argentijns rundvlees verwerkt in ondermeer kroketten. Nu paardenvlees uit Polen. Het zal wel gedaan worden om de kostprijs te drukken. Niet zonder risico zoals nu blijkt.

Het wordt tijd dat de voedselketen op het gebied van de vleeshandel door de EU zwaar onder de loep genomen wordt. Het lijkt er echter op dat in Brussel meer gepraat wordt over het verdelen van elkaars geld dan over consumentenveiligheid.

Een oud gezegde van een voormalig cavalerist (m’n grootvader) luidde:
Ik heb liever een zak paardenmest dan een zak praat!

Velzeklets!