Op 19 april 2019 werden wij opgeschrikt door het krantenbericht dat een ‘vol idioot’ dreigt de producten van deze bedrijven te besmetten met Oleandrin. Dit is een zeer vies smakend zenuwgif dat samen met Neandrine in de Oleander plant voorkomt. Een populaire niet vorstbestendige potplant. Oleandrine is een in water slecht oplosbare stof die de hartslag dodelijk ontregelt en in het meest gunstige geval misselijkheid opwekt. Dit spul is makkelijk te maken door een oleanderplant door de sapcentrifuge te halen. Inname van Norit en een AED gereedhouden zijn zo’n beetje de reddingsmiddelen die beschikbaar zijn. Tegen een overdosis helpt weinig.

Wéér die corrupte bitcoins
De afperser hoopt dat één van deze bedrijven de bitcoins gaan storten zonder dat deze maar enige  garantie krijgen dat het gevaar geweken is. Terecht dat hier niet op ingegaan wordt. Het woord ‘bitcoin’ staat bij mij al gelijk aan oplichting. Deze slechte naam wordt veroorzaakt door de populariteit van deze digitale munteenheid bij zware criminelen. Bij veel fraudezaken zoals de Nigeriaanse voorschotfraudes (ook wel ‘419’ zaken genoemd) wordt deze dubieuze munt gebruikt.

Voedselsabotage, de ergste nachtmerrie voor de QA manager
Niets is gemakkelijker om ongemerkt ‘iets’ aan het eindproduct toe te voegen die de consument lichte tot zéér ernstige schade kan toebrengen. Het kunnen vreemde voorwerpen zijn, chemicaliën of micro organismen. Voor de laatste twee categorieën is wel enige kennis van voedingsmiddelentechnologie nodig. Tegen sabotage van binnenuit kan een bedrijf veel doen. Door goed alle mogelijke gevaren in kaart te brengen en het productieproces, inclusief het personeel scherp in de gaten te houden. Dit houdt in dat de leidinggevenden, inclusief de directie goed met hun personeel om dienen te gaan en moeten weten wat er leeft. Dit klinkt bemoeierig maar een goede manager vormt altijd het oliespuitje voor zijn personeelsmachine.

TACCP biedt uitkomst
Sinds een paar jaar is er een handig hulpmiddel ontwikkeld die dergelijke gevaren goed in beeld kan brengen. Dit model heet TACCP (Threats Assessment Critical Control Points). Deze systematiek is vergelijkbaar met de HACCP voedselveiligheids systematiek maar spitst zich vooral toe op de personen in en rondom de producten. Dit zijn de bedreigingen die in de TACCP meegenomen dienen te worden:

• Economisch gemotiveerde vervalsing
• Opzettelijke besmetting
• Afpersing
• Spionage
• Namaak
• Computercriminaliteit
• Oorzaakanalyse is verplicht!

Het daderprofiel achterhalen is belangrijk
Deze kunnen in zeven groepen ingedeeld worden:

• Afperser
• Opportunist
• Extremist
• Irrationeel individu
• Ontevreden individu
• Cyber criminelen
• Professionele criminelen

Het zoeken naar de motieven tot de daad is de rode draad bij het opstellen van een daderprofiel
De kans lijkt mij het grootst dat de sabotage direct of indirect van binnenuit plaatsvindt. Prioriteit moet gegeven worden aan het interne onderzoek. Het externe onderzoek kan men aan de politie overlaten, als die tenminste tijd hiervoor hebben. Het schrijven van de talrijke onnozele bekeuringen lijkt steeds meer prioriteit te hebben.

Wat zijn de meest voor de hand liggende actiepunten voor de bedrijven?

• Vorm direct een crisisteam die alle informatie gaat verzamelen en rangschikken zoals de tijdlijn van de gebeurtenissen, de toxiciteit van de stof, de symptomen en contact opzoeken met de collega’s van de andere bedreigde bedrijven
• Schakel een recherchebureau in om zo snel mogelijk het motief en daderprofiel boven water te krijgen
• Voer een uitgebreide zoekactie uit op alle sociale media en kies de zoekwoorden en zelfs beelden zorgvuldig
• Ondervraag het voltallige personeel aan de hand van een standaard vragenlijst, laat meteen een gedragskundige deelnemen in dergelijke gesprekken
• Zoek uit of er enige aanleiding toe is geweest intern die tot mogelijke ongemerkte ontevredenheid heeft geleid
• Vraag camerabeelden op bij de grote supermarkt ketens en vooral in de gebieden waar deze de producten liggen. Een heel karwei maar stel in ieder geval de beelden veilig
• Voer een inspectie uit in de distributiecentra waar de producten naartoe zijn verscheept
• Breng de transporteurs in beeld die de producten vanaf de fabriek naar de DC vervoerd hebben. Let op afwijkende patronen. Vraag de tachograaf gegevens op. Die moeten over de laatste maand beschikbaar zijn

Hoe kan de voedingsmiddelenindustrie zich wapenen tegen dergelijke sabotage?
De TACCP analyse is zo’n beetje het enige instrument om systematisch dergelijke intern veroorzaakte ellende te voorkomen. Wellicht is het een idee om bij de bewakingsbeelden van de supermarkten de verdachte bewegingen te laten detecteren. Wanneer iemand lang bij een schap staat of achteruit rijdt met de kar of een capuchon draagt. Zo zijn er nog meer verdachte patronen te herkennen die een computer automatisch kan rangschikken.

Opleiden is beter dan genezen
In onze opleiding QA/QESH manager food industry besteden wij veel aandacht aan TACCP en ook VACCP (Kwetsbaarheid door externe factoren zoals klimaatverandering). Ook demonstreren wij op diverse manieren hoe ongemerkt iets aan het product toegevoegd kan worden en hoe de veiligheids maatregelen in de verpakkingen omzeild kunnen worden, die wij uiteraard hier niet kunnen uitleggen. Een goede QESH manager is alert en breed geschoold. Dat is de speerpunt van de opleiding.

‘Boeven vang je met boeven’; luidt een oud Hollands spreekwoord