Maaltijdboxen zijn helemaal hot. Hopelijk in figuurlijke zin. Voor veel geld wordt de extreem luie of drukke consument op haar wenken bediend met leuke recepten, verse producten en veel creativiteit. De boxen worden door een zenuwachtige bezorger aan de deur afgeleverd of gewoon bij de buren. Makkelijk toch? Er kleven enkele levensgrote voedselveiligheidsrisico’s aan deze hippe dienstverlening die met ronkende websites je van alles vertellen behalve hoe de voedselveiligheid geborgd wordt.

Er zijn veel bedrijven die deze luie consument boxen aanbieden zoals:
Hello fresh
Marley spoon
Uitgekookt
Ekomenu
De Familiebox
Dinnerly
De Krat
Plant B
Meal Hero en een paar meer.

Hoe wordt de voedselveiligheid geborgd?
Deze bedrijven vallen in principe onder de Warenwet zijnde een voedselvertrekker dan wel het hebben van een opslag. De NVWA is de toezichthouder en die neemt maatregelen als er een overtreding plaatsvindt van de Nationale en EU regelgeving. Artikel 17 van de Algemene Levensmiddelen Verordening (Vo 178/2002) geeft duidelijk aan dat de verstrekker, wiens naam op de doos of label staat primair verantwoordelijk is voor de voedselveiligheid. Nu valt er een dodelijke stilte. Zolang er geen ernstige ziekte klachten uit de markt komen die rechtstreeks zijn gemeld bij de NVWA, zal de Dienst de deuren niet snel platlopen bij deze hippe dienstverleners. Een NGO kan ook een handhavingsverzoek doen bij constatering van een vermeende misstand. Vreemd genoeg mogen particulieren dit niet doen.

Het is aannemelijk dat deze bedrijven de kwaliteitsafdeling zeer summier inrichten en meer oog hebben voor marketing bla bla en de bevrediging van de afnemers dan het borgen van de voedselveiligheid volgens de principes van HACCP. Ieder industrieel voedselverwerkend bedrijf dient vanaf 1995 een werkend voedselveiligheids programma te hebben.

De vluchtweg naar de hygiënecode
Voor deze pakketbezorgers kan een maas gevonden worden in de regelgeving. Zij kunnen zich verschuilen achter een hygiënecode. Vooral als er kleinschalig geopereerd wordt, zoals in het begin. De hygiënecodes zijn ooit bedacht om per branche een soort universeel voedselveiligheidssysteem toe te passen. In de praktijk vormen deze codes een slap aftreksel van een voedselveiligheidshandboek. Er worden op minimaal niveau registraties verricht. Men is vrij om een hygiënecode te kiezen uit de totale lijst van ruim 30. Zo bestaat er een hygiënecode voor verkooppunten van motorbrandstoffen. De volgende hygiënecodes kunnen bruikbaar zijn:

• CBL hygiënecode
• Hygiënecode voor transport en logistiek
• Hygiënecode voor de Horeca.

Deze zijn allemaal verouderd en staan wat mij betreft ver van de realiteit van het huidige voedselveiligheidsmanagement.

Voedselveiligheidscertificaten een redelijk onbekend fenomeen
Het bijzondere van deze hupsakee maaltijd bezorgers is dat de borging van de voedselveiligheid buiten de reguliere detailhandel om gaat. Supermarkten letten scherp op de certificaten van hun leveranciers. Hierdoor zijn bij de maaltijd pakketbezorgers de voedselveiligheidsschema’s zoals FSSC, BRC en IFS niet van toepassing die in de voedingsmiddelenindustrie vrijwel overal toegepast worden. Aan de ene kant levert het werken met iets simpels als de hygiënecode een groot financieel voordeel op omdat dit veel kosten en bureaucratie bespaart. Er kleven wel meer nadelen aan dit gegeven. De gevarenanalyses ontbreken en de foutenanalyses nadat een afwijking is geconstateerd helemaal. Er vinden geen jaarlijkse audits plaats waar de voedingsmiddelenindustrie normaliter aan onderworpen wordt. Dit levert een aanzienlijk concurrentievoordeel op van minimaal € 10.000 per bedrijf per jaar.

De maaltijdboxers lopen een onbeheersbaar risico
Hopelijk hebben zij een goede aansprakelijkheidsverzekering afgesloten waarbij de risico’s worden gedekt. Deze snelle boxers worden vaak geleid door managers met streepjespakken, glimmende auto’s, gladde praatjes en die naar de pijpen dansen van hun investeerders. Voedselveiligheid zit wel goed hoor, wij krijgen nooit klachten etc. Dit is een klassieke denkfout die gemaakt wordt totdat de eerste dagvaarding op de mat valt.

Wanneer de rentevoet naar een reële waarde stijgt van 6,0% dan zullen de investeerders zenuwachtig worden en proberen de aanloopverliezen te beperken. (Lees verder op pagina 13 van mijn meest recente boek: ‘Leugens op mijn bord’.)

Wat zijn de risico’s?
Schaalvergroting
Bij het groter groeien van deze pakketbedrijven groeit ook het voedselveiligheidsrisico. Er worden meer ongeschoolde medewerkers ingehuurd en het afbreukrisico zal rechtevenredig zijn aan de grootte van de leaseauto van de directeur. Het wachten is op een grote calamiteit.

Hoog kiemgetal bij gesneden groenten
Bijna alle primaire landbouwproducten bevatten na de oogst veel micro organismen. Dat is puur natuur. Er zijn wel een paar risicogebieden aan te wijzen. Broccoli, boerenkool en vollegronds bladgroenten zoals raapstelen en spinazie kunnen zeer gevaarlijke bacteriën bij zich hebben. Zolang er maar geen uitgroei tijdens de bewaring optreedt is het risico redelijk beperkt. Pas na het overschrijden van de THT datum (als die vermeld wordt) kan het gevaar uit een groot hoekje komen.

Salmonella, Listeria monocytogenes en Clostridia zijn de soorten die een grote bedreiging vormen. Daarbij komen de resistente coliforme bacteriën bij zoals EHEC, STEC etc. Zie hiervoor mijn voedselvergiftingsmatrix voor de overige enge verhalen: http://www.scientanova.com/wp-content/uploads/2019/10/Voedselvergifitiging-bewaakte-lijst-2.pdf

Bij de buren afgeleverd
Wat doen die ermee? Je zal maar een boze buurman hebben die de box lekker in de zon ‘vergeet’.  Als er uitgroei van bacteriën plaatsvindt dan kunnen er toxinen gevormd worden die voedselvergiftiging kunnen veroorzaken of dat er zoveel bacteriën in het product aanwezig zijn dat je een voedselinfectie oploopt. De leverancier blijft verantwoordelijk tot in de buik van de consument.

Ondeskundig personeel
Vanuit de markt krijg ik veel signalen dat de kwaliteitsafdelingen redelijk gammel zijn opgezet. De dame die ’s-ochtends de facturen uitdraait, trekt na de lunchpauze een hippe witte jas aan om  ‘iets’ aan kwaliteit te doen. Gevarenanalyses, scholing, leverancier beoordelingen, interne audits, traceerbaarheidsoefeningen, food defense, werkprocedures en analyseprogramma’s komen later wel.

‘Je zit weer te zeuren Vlezeklets’.

Onderbreking van de koelketen
Een consument die de box twee dagen op het aanrecht laat staan, ervan uitgaand dat verse producten best wel een tijdje buiten de koeling bewaard kunnen worden. De verse wraps die onderin de doos liggen worden dan even vergeten.

Primaire product leveranciers vallen buiten reguliere voedselveiligheidsprogramma’s
De verse land- en tuinbouwproducten die van het land komen worden niet gemonitord door een of ander voedselveiligheidssysteem zoals HACCP. (Lees verder hierover in mijn boek: ‘Leugens op mijn bord’ op pagina 179) Gelet op de grootschaligheid waarmee een moderne boer moet werken als gevolg van de  prijsdruk vanuit de retail zal het voedselveiligheidsrisico toenemen. Een leghennenbedrijf dat 600.000 eieren per dag(!) produceert hoeft alleen de traceerbaarheid van het voer op orde te hebben. Met name de vollegrondsgroenten vormen een groot bacteriologisch risico in onbewerkte toestand. Listeria monocytogenes is een bacterie die bijvoorbeeld veel in broccoli en vergelijkbare groenten kan vorkomen. Wanner deze producten lang in de koeling bewaard worden, kan er uitgroei ontstaan.

Welke maatregelen zijn er nodig om de voedselveiligheid te borgen?

• Onafhankelijke inspectie door een deskundige private partij uit laten voeren waarbij de witte vlekken in het voedselveiligheidssysteem in kaart worden gebracht. Hier hoort wel een rapport van bevindingen bij inclusief actieplan.
• De NVWA (deze zomer nog) gerichte inspecties laten uitvoeren bij al deze bedrijven en beoordelen op de deugdelijkheid van het voedselveiligheids handboek. Zie de punten die ik hierboven heb opgesomd. Ik vrees dat het bonnenboekje snel vol zal zijn.

Dan pas kan de voedselveiligheid op een legale wijze geborgd worden.

Falen leidt de weg naar uitgesteld succes

Verder lezen:
In mijn vijfde, recent verschenen boek ‘Leugens op mijn bord’ worden deze en andere voedselveiligheidsrisico’s behandeld die veroorzaakt worden door de onredelijke prijsdruk vanuit de Retail. ISBN: 9789081061230