Begin april wordt ieder jaar de traditionele kaasmarkt van Alkmaar geopend.

Tot begin september wordt deze markt iedere vrijdagochtend gehouden en vormt een toeristische trekpleister van de eerste orde.

Prachtig gezicht om dit stukje nostalgie te bewonderen die zich sinds 1593 op het marktplein voltrekt.

Twee kaasdragers waggelen voort met een ‘berrie’ om hun nek gehangen en de toeschouwer die hoopt dat de ronde edammers er een keertje van af zullen rollen worden keer op keer teleurgesteld.

De kaasdragers dragen een authentiek wit pak met een strooien hoed van hun eigen veem. Een ervaren kaasdrager wordt ‘vastman’ genoemd. Daarvoor is hij de ‘noodhulp’.
De oudste kaasdrager van een veem wordt de ’tasman’ genoemd. Hij is herkenbaar aan een zwart leren tas voor zijn buik. De tasman zet bij het wegen van de kaas de gewichten op de weegschaal. Het Kaasdragersgilde verzorgt het transport en het wegen van de kaas tijdens de vrijdagse kaasmarkt. Voordat het gilde in actie komt, wordt het plein gereed gemaakt. Onder leiding van de marktmeester worden de kazen vanuit de vrachtauto’s in lange rijen op het plein gezet. De kaasstapelaars worden ‘zetters’ genoemd. Na het luiden van de aanvangsbel om 10.00 uur, beladen de zetters de berries. Deze worden door de kaasdragers naar de weegschalen gedragen, waar de kaas gewogen wordt. Beëdigde waagmeesters houden toezicht op het wegen en zorgen voor het invullen van de weegbriefjes. In de tussentijd zijn op het plein handelaren en keurmeesters bezig met het bepalen van de kwaliteit van de aangevoerde kaas en het bedingen van de prijs. Het loven en bieden tussen verkoper en koper gaat gepaard met het handje klap. Het leuke is dat de kaasdragers vaak hetzelfde rondje maken met dezelfde lading. Zo wordt de argeloze toerist een (kaas)rad voor de ogen gedraaid.

Weet u wat deze kaasmarkt zo bijzonder maakt?

Dat het één grote overtreding is van de Warenwet. Er zijn diverse artikelen waar men in overtreding is.

Laten we de Warenwetregeling Hygiëne van levensmiddelen er maar eens op na slaan:

Artikel 22 omschrijft de eisen waaraan een markt kraam moet voldoen. In feite is de Alkmaarse kaasmarkt een grote marktkraam:

1. Mobiele en tijdelijke bedrijfsruimten, ruimten die af en toe worden gebruikt voor catering, en automaten die eet- of drinkwaren verstrekken:

  a. zijn zodanig geplaatst, ontworpen en geconstrueerd; en

  b. worden op zodanige wijze schoongemaakt en onderhouden, dat het risico van besmetting van eet- en drinkwaren en de aanwezigheid van ongedierte, voor zover redelijkerwijze mogelijk wordt uitgesloten.

2. Marktkramen zijn, met uitzondering van de voorkant, afgesloten met schoon winddicht zeildoek.

3. In mobiele of tijdelijke bedrijfsruimten mogen slechts eenvoudige handelingen verricht worden inzake het bereiden, behandelen, verpakken of bewaren van eet- of drinkwaren, gericht op de onmiddellijke verkoop van de waar.  

Nu vraag ik mij af. Kaas in de open lucht rondzeulen op een kromme kaasplank! De vogels kunnen er zo op of  overheen vliegen. Insecten hebben ook vrij spel. Dan heb ik het niet eens over de hond van de toeschouwer die maar al te graag zijn nestgeur op de kaas wil gaan aanbrengen…

In feite kan de kaasmarkt iedere keer voor zo’n € 900,00 per week beboet worden. Omdat men dit vanaf 1593 deze overtreding begaat kan er vanuit gegaan worden dat er sprake is van recidive. Hopla, dubbel tarief dus.!

Uh, hygiënecode? Ligt nog in de doos meneer, naast de VVV folders. U kunt het zo pakken hoor. Boem, weer € 450,00! Er loopt een muis over het marktplein. Bam weer een € 900,00 En dan maar hopen dat die Alkmaarse kaasclub minder dan 50 medewerkers telt wan dan zijn de boetes precies dubbel zo hoog.

De VWA loopt op deze manier binnen. Nu weet ik waarom kaas zo gillend duur is. De sponsorbijdrage van de VWA is gewoon in de kostprijs meegerekend.

Ongetwijfeld heeft deze kaasmarkt een of andere ontheffing van de autoriteiten. De meesten zijn immers niet gek. Daar heb ik wel eens een artikeltje over gelezen. Maar toch. We praten over een ophokplicht van ons nationale huisdier vanwege de dreiging van vogelgriep en de kazen worden vrolijk in de open lucht over de Alkmaarse kaasmarkt gerold.

Ik pleit ervoor om de kazen een ophokplicht te geven. Dan verplaatsen we de markt gewoon naar het gemeentehuis. Lijkt me wel lachen. De werkkamer van burgemeester volstapelen met edammertjes, tien hoog op zijn bureau.

Over een wankel bestuurlijk evenwicht gesproken…