Het antwoord is natuurlijk vreselijk simpel. Urk ligt niet bij Volendam en omgekeerd. Volendam ligt onder de rook van Amsterdam en Urk lag vroeger onder de rook van Kampen, nu is de flevocentrale bij Lelystad geworden.
Zowel Volendam als Urk zijn plaatsen die groot geworden zijn dankzij de visserij. Vooral de Zuiderzeevisserij was een factor van belang. Ansjovis, spiering en haring waren vanaf de oudheid belangrijke soorten waarop gevist werd.
Benzine of diesel?
Met dit 9 kopige monster van 3.000PK kan schipper Albert de Boer van de (PD43) Annegina de stenen van de kade in de lucht laten vliegen als hij een beetje gas geeft.
Rond 1920 vond er in de visserij een mechanische revolutie plaats. De traditionele zeilbotters werden voorzien van motoren. Men begon best bescheiden door plofdingen te monteren met ongeveer 20PK. Dat was net voldoende om de boot bij ongunstige wind toch op koers te houden en om zich sneller te kunnen verplaatsen. De conservatieve vissers vonden deze modernisatie maar niks en hierdoor werd de toen vaak primitieve stuurhut ook de ‘stuurkast’ genoemd. In Volendam deden een mis gok door voornamelijk benzinemotoren te plaatsen. Deze waren in die tijd ook goedkoper dan de dieselmotoren die vooral door de Urkers ingezet werden. De Volendammers kwamen toch vrij snel achter dat een benzinemotor op zee niet zo erg betrouwbaar was dan een dieselmotor. Een beetje vocht, of erger, zeewater over de bougiekabels en je kon verder roeien. ‘Een diesel loopt altijd’ luidt een gevleugelde uitspraak en dat hebben de Urkers goed ingeschat.
Paling of Schol?
Urkers hebben zich weten te ontwikkelen tot ervaren platvis vissers. Voornamelijk tong en schol zijn de belangrijkste hoofdrolspelers. Tongschar, tarbot, griet en schar zijn ook platte vissen die in aanzienlijke hoeveelheden aangevoerd worden op de Urker visafslag die tot een van de grootste van europa hoort.
Volendam heeft zich gestort op de palingvangst en verwerking. Ook weer een verkeerde gok. In de tijd dat de deze visserij rendabel was heeft Volendam een grote bloei gekend. Als wij de talrijke milieupressiegroepen moeten geloven is de laatste paling allang uit het IJsselmeer verdwenen.
Het IJsselmeer als terminaal medicijn?
De visserij bedrijvigheid van zowel Volendam als Urk kabbelde eeuwenlang voort totdat de afsluiting van de Zuiderzee op 28 mei 1932 een paar dingen ruw verstoorden. Het water werd langzaam brak en er verschenen allerlei plagen van muggen en spinnen en de visstand veranderde ook dramatisch. De voorspelling dat de visserij in de voormalige Zuiderzee havens een stille dood zou sterven is lang niet overal uitgekomen. Spakenburg heeft nog een aanzienlijke visindustrie weten te handhaven en is een grote speler op dit gebied. Urk spant wel de kroon want daar is de visverwerkende industrie wellicht de grootste van Europa onderhand. Volendam heeft nog wel palingactiviteiten maar die lijken niet meer een grote prioriteit te hebben. Het zijn meer de muzikale varianten hierop
Muziek als bindende factor?
Beide plaatsjes hebben veel muzikale activiteiten. Volendam is bekend van de ‘Palingsound’. Gemakkelijke muziek met lange tonen en vooral veel nagalm erin. Lang leve de elektronica!. Op Urk zijn het de zangkoren te vinden die wereldberoemd zijn. Een Urker visser moet wel een luide stem hebben anders kan hij nooit goede orders aan zijn matrozen geven tegen windkracht 8 in! Iedereen kan de loeiende commando’s die op een traditionele Urker kotter gebezigd worden gemakkelijk 2 zeemijlen ver nog horen. Het frequentiegebied van een stem van een visser is vrij smal. Dat wil zeggen de noten hebben weinig bijgeluiden. Het is te vergelijken met een enkele snaar. Die geeft maar een golfbeweging af en dat veroorzaakt een zuiver geluid. Zo is de stem van een goede zanger te omschrijven.
Met een goed geloof en een kurkenziel blijven we allemaal drijven!
Deze wijze uitspraak van mijn vader is mij altijd bijgebleven. Het geloof is voor veel visserijgemeenschappen een uitermate belangrijke factor. Menig visser heeft veel steun van het geloof om het vele verdriet te kunnen verwerken die het gevaarlijke beroep met zich meebrengt. Volendammers zijn van huis uit katholiek en Urkers gereformeerd. Dit is wellicht het grootste verschil tussen deze twee vissersplaatsen. Urk ligt onder de rook van Kampen waar de Theologische universiteit is gevestigd. Volendam daarentegen ligt onder de rook van Amsterdam waar heel andere instituten zijn gevestigd. Daar heeft iedereen wel eens een plaatje van gezien. Het komt vast nooit goed met Volendam.
Ik ga nu een scholletje bakken, paling is mij te duur.
