Ontnuchterend was het bericht in de Financiële Telegraaf van 5 januari 2013 over de uitslag van een naar het lijkt, gedegen onderzoek van twee Wageningers Egbert Lantinga en Ciska Nienhuis met als uitkomst dat het verplicht injecteren van mest nauwelijks effect heeft in de vermindering van ammoniak uitstoot wat eerder door de brave wetgevers wel werd beweerd. Hulde! Het hele mestbeleid van de afgelopen 20 jaar blijkt nauwelijks op wetenschappelijke basis te zijn gebaseerd. 20 jaar lang zijn de boeren hier de dupe van geweest en met name kennis mogen maken met het harde repressieve beleid dat de handhaving van deze wetten met zich meebracht. Dan zal ik het niet eens hebben over de verzwakking van de concurrentiepositie die een dergelijk klungelbeleid heeft opgeleverd. Het is de Groningse melkveehouder Klaas Wolters te prijzen dat hij op zijn land dit onderzoek heeft laten plaatsvinden. Nu moet ik toegeven dat hetzelfde ministerie nu betrokken is met een breder vervolgonderzoek. Leren van eerdere fouten heet dit.
Planten kunnen ook last hebben van een hoge kiemdruk. Zij kunnen net als mensen er ziek van worden. Gelukkig heeft de boer een grote voorraad gewasbeschermingsgmiddelen om dit euvel te lijf te gaan.
Wat is het nadeel van het injecteren van mest?
Iedereen weet dat drijfmest afkomstig van zoogdieren zoals varkens, koeien en pluimvee niet bepaald het meest schone materiaal is in bacteriologisch opzicht. Sterker nog, de gierkelders bij de boeren vormen een aardige kweekbak voor resistente bacteriestammen als gevolg van het meespoelen van uitbundige hoeveelheden overtollig antibiotisch materiaal. De EHEC uitbraak is hier een voorbeeld van, doordat een specifieke Coli stam zich kon door ontwikkelen tot een zeer resistente rotzak.
Er kleven drie stevige nadelen aan het injecteren van drijfmest:
1. Kostprijsverhogend. De mestinjecteurs, die best allemaal ingenieus ontworpen zijn, vergen hoge investeringen die door de boeren toch opgebracht moeten worden
2. Anaëroob (zuurstof loos)bederf is gevaarlijk in de grond. Het onderzoek maakt ook melding dat grond verzuurt en zo dood als een pier blijkt wanneer de mest geïnjecteerd wordt. Best wel logisch. De laatste stap van het mineralisatieproces vindt maar uiterst moeizaam plaats. Iedere beginnend microbioloog weet dat aërobe (waar zuurstof betrokken is) omzettingsprocessen snel 5 maal efficiënter en sneller verlopen dat onder zuurstofarme, anaërobe, omstandigheden. Verder is het bederf onder zuurstofloze omstandigheden vaak veel gevaarlijker dan gewoon aëroob bederf. Clostridium Spp. is een beruchte groep anaërobe bederfbacteriën die zo’n beetje het meest sterke toxine botuline kunnen produceren.
3. Hoge kiemdruk van de landbouwgrond. Dit is wellicht de belangrijkste reden om het injecteren van mest per direct te verbieden. Mijn kruistocht hertegen duurt nog maar 10 jaar.
Bij het normaal uitrijden van de mest kan het zonlicht aanzienlijke hoeveelheden bacteriën afdoden. Wij zien in onze microbiologische onderzoeken een duidelijk verband van kiemgetal reductie onder invloed van zonlicht. Op een mooie zomerse dag vinden wij veel minder micro organismen in de lucht dan wanneer het een sombere bewolkte dag is. Wij hebben bijna steriele buitenlucht kunnen meten, terwijl de metingen op een sombere dag snel een 50-voudige kiemdruk verhoging lieten zien.
De land- en tuinbouw sector heeft veel last van de mestbacteriën.
Door juist aandacht te besteden aan kiemdrukverlaging in de primaire sector kan veel ellende in het verdere verkoop van de voedselketen bespaard worden. Voorkomen is beter dan genezen luidt een oud Chinese spreuk geloof ik. Feit is wel dat controle op de kiemdruk in het begin van de voedselketen resulteert in drie belangrijke voordelen voor wat betreft de voedselveiligheid van de consument.
1. Langere houdbaarheid van de eindproducten. Denk hierbij vooral aan de koelverse producten.
2. Minder bacteriën in de voedselketen en daardoor ook pathogenen, bijvoorbeeld salmonella, E-coli, Clostridia soorten en Listeria.
3. Minder infectierisico’s voor het personeel dat in de primaire sector werkt en wellicht daardoor minder uitval door ziektedagen.
Spinazie is een vollegronds groente dat dicht bij de vervuilde bodem groeit. Vooral na een regenbui wil er veel bacteriologische contaminatie optreden. Gelukkig wordt spinazie meestal gekookt die deze bacterien vrijwel allemaal onschadelijk maakt.
Het blijft een noodzaak om alle producten die rauw gegeten worden goed te wassen en eventueel te decontamineren =bacterievrij maken. De overblijfselen van de gewasbeschermingsmiddelen zijn allang niet meer het primaire doel van deze was rituelen.
Onmiddellijke opheffing van de onzinnige verplichting voor mestinjectie zal de eerste goede ministeriële daad zijn ter bevordering van onze voedselveiligheid. Zo kunnen we wellicht dit jaar nog toch een beetje profiteren van Kabinet Rutte 2.