Vreemd genoeg zien vrienden van mij voedingsmiddelentechnologen vaak als de gifmengende spil van voedselfraude. De drijvende kracht is vaak een malafide bedrijfsleiding die nóg meer winst wil maken. Deze hypothese kan best wel kloppen. Technologen hebben een grondige grondstoffen- en additievenkennis, zijn creatief en kennen de wetgeving en zijn matig in de omgang met bedrijfseconomische vraagstukken.
Vooral technologen die door mij zijn opgeleid krijgen veel te horen hoe andere collega’s als Gargamel, de boosaardige Smurfen alchemist de boel kunnen vernachelen.  Zelf ben ik groot tegenstander van dergelijke schaduwrijke activiteiten omdat de voedingsmiddelenindustrie op genoeg andere manieren veel geld kan verdienen. Je moet de trucjes wel goed kennen om het geknoei te kunnen ontdekken. Vandaar dat ons lesmateriaal in de module: ‘Praktijktoepassingen Voedingsmiddelenindustrie’ hierin voorziet. Het etiket van onze voedingsmiddelen is haast onleesbaar geworden en het structurele onbegrip over de E-nummers vormen twee belangrijke elementen die het heersende consumentenwantrouwen alleen maar versterken.

Op Cyprus snapt men hoe het moet! De banken vallen bij bosjes om, maar een kamer van voedselknutselaars heeft dit restaurant tot veiligheidszone gebombardeerd. Eh, wij zijn meteen ook maar ISO 22.000 gecertificeerd, meneer de toerist!

Er zijn genoeg recente voedselvervalsingen en schandalen te noemen.
Antivries in wijn. Iedereen weet zich wel het antivries schandaal te herinneren waarmee een zoete Spätlese wijn werd opgelapt. In feite waren de wijnboeren sukkels want ze hadden gewoon de verkeerde anti vries gebruikt. Ethyleenglycol is giftig en propyleenglycol (E490) in veel mindere mate. Iedere voedingsmiddelentechnoloog kan u dit vertellen.
Melamine in melk. Dit is een van kunstmest afgeleid product dat het eiwitgehalte kunstmatig verhoogt zodat watertoevoeging mogelijk wordt. In feite heeft men fijnvermalen Mepal campingbordjes aan het melkpoeder toegevoegd.  Dit Chinese schandaal heeft de Nederlandse zuivelindustrie geen windeieren opgeleverd omdat de consument daar massaal de lokale zuivelindustrie boycot. Vooral vanwege het feit dat het kindervoeding betreft, zal dit de boycot alleen maar versterken.

Melamine wordt nog steeds volop gebruikt als voedselveilig materiaal. De bekende campingbordjes worden er op grote schaal van dit giftige trimeer van ureum gemaakt. Dan maar hopen dat de kleuters niet teveel van dit bord afschrapen met een scherp mes.

Raapolie in Spaanse olijfolie. Een beetje jammer was dat men het giftige Erucazuur niet uit de raapolie had gehaald. Dat valt natuurlijk op als je vervalste product giftig wordt.
Chemische thee. In Engeland werd begin 1800 thee vervalst met loodchromaat voor de mooie oranje gele kleur en kopersulfaat voor de smaak. Het werd vooral door de arme bevolking gekocht. Er ontstond zelfs een oproer in London toen dit product uit de handel genomen werd.
Brood met zaagsel. In de Eerste Wereldoorlog werd brood voorzien van zaagsel en gemalen bakstenen voor de kleur. Er heerste aan het Franse front een enorme voedselschaarste bij de Duitse troepen.

Er zijn ook minder ernstige vormen van voedselfraude.
Die reken ik tot de schelmenstreken van de voedingsmiddelenindustrie, respectievelijk detailhandel.  Meestal wordt dit op het etiket vermeld maar vaak wordt dit een beetje vergeten.
Naar mijn idee is er al sprake van fraude als je de consument niet de waarheid vertelt en er geen sprake is van een onschuldige fout. De volgende voorbeelden schieten mij zo te binnen.
· Water injecteren in vlees  en vis
· Piment in de groene olijven. Het stukje paprika of Spaanse peper vervangen door gekleurd alginaat (een gelei).
· Een geplette varkenshaas verkopen als kalfsschnitzel.
· Ontdooid product als ‘vers’ verkopen
· Zeer weinig van een claim ingrediënt toevoegen (vaak is dit legaal)
· De houdbaarheid verlengen zonder enige vorm van documentatie
· E-nummers voluit schrijven op het etiket, zonder de nummers te vermelden
· Land van herkomst te verdoezelen door het product in Nederland na te bewerken
· Zeer oud diepvriesproduct in gekruide producten of gehakt verwerken
· Berenvlees in gekruide grillworstjes verwerken (Pas op! het BBQ seizoen komt er weer aan met de supermarkt aanbiedingen)
Voor overige voorbeelden verwijs ik naar ons lesmateriaal dat onder anderen een ‘Klooivoedselmatrix’ bevat.
Deze kunt u per mail gratis bij ons aanvragen.klooivoedsel-matrix

Toekomstige voedselrellen en rampen
Zolang de mensheid blijft eten, zal er altijd klooivoedsel bestaan. Hieronder zal ik proberen wat voorspellingen te doen van toekomstige voedselfraude zaken.

Herkomst fraude
Siamrijst levert aanzienlijk meer op dan gewone rijst. Vanuit Vietnam worden grote hoeveelheden rijst omgekat tot Siam rijst dat Thailand als oorsprong heeft. Exclusieve olijfolie verkopen dat in werkelijkheid goedkope Spaanse knoeiboel is, levert veel geld op.
Decontaminatie fraude
Desinfectiemiddel aan voedingsmiddelen toevoegen zoals quatenaire ammoniumverbindingen en middelen gebaseerd op waterstof peroxide maken de producten veel langer houdbaar doordat de bederfbacteriën op brute wijze afgedood worden. De NVWA gaat met de wetgeving in de hand steeds meer toezien op het aantal bacteriën dat zich op voedingsmiddelen bevindt. Vooral halffabrikaten krijgen ruimschoots aandacht in de toekomst.
Bio fraude
Blijft uitermate lucratief. Het is nauwelijks aan het product te zien of het een andere herkomst of leefstijl heeft.

Uitbannen van het geklooi is een illusie. Het blijft een spel tussen kat en muis tussen de rommelaars en handhavers. De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit moet eerder gezien worden als een vriendelijk spinnende lapjeskat waarvan de tanden en nagels uitgetrokken zijn.

De NVWA wordt door velen in de voedingsmiddelenindustire als een slapende kat gezien. Het wordt hoog tijd dat dit beest haar territorium gaat verdedigen.

Graag draag ik mijn steen bij om de brede maatschappelijke discussie omtrent schoon voedsel aan te wakkeren en drie concrete oplossingen voor te stellen:

1.Een Europees identiteits keurmerk
Een vingerafdruk databank oprichten van ieder product dat hiervoor in aanmerking komt zodat in detail bekend is wat de normale samenstelling is. DE NEVO (Nederlands Voedingsstoffen) tabel drastisch aanvullen met gegevens die bij vele onderzoekslaboratoria gewoon op de plank liggen. DNA profielen, aminozuur spectra en andere kenmerkende analyse data, tot Isotopen onderzoek toe. Alle producten moeten een eigen Europees identiteitskeurmerk krijgen. Wij kenden vroeger ook rijks keurmerken voor boter en kaas die uitermate belangrijke exportproducten waren. Ieder bedrijf die buiten deze identiteits specificaties wil gaan produceren, moet dit op het etiket vermelden of een ontheffing aanvragen.

2.Vliegende signalerings teams van de NVWA invoeren
Vergelijk dit maar met de douane. Die staan allang niet meer aan de grens te controleren maar hebben vanuit hun opsporingsbevoegdheid de mogelijkheid overal en nergens te inspecteren. Zo’n NVWA team moet 100% opsporingsbevoegdheden hebben en een grondige kennis hebben van voedingsmiddelentechnologie en gespecialiseerd zijn in het herkennen van alle trucjes die met voedingsmiddelen uitgehaald kunnen worden. Wetgeving komt op een latere plaats. Daar kunnen gespecialiseerde collega’s op inspringen. Naar schatting zijn 100 man genoeg om de zichtbaarheid van de NVWA weer terug te brengen.

3.Iedere gram watertoevoeging verplicht vermelden
EU verordening 1169/2011 dient hierop aangevuld te worden. Het betreft een verordening dat eerlijke consumenteninformatie regelt. Het maakt niet uit of water als technologisch hulpmiddel gebruikt wordt of het als indroog compensatie geldt. Productvreemd water is gewoon een onderdeel van de receptuur geworden.

Als de voedselschandalen maar aanhouden, kan deze etiketteringsrichtlijn best wel eens gaan gelden:

“Sinds ik weet dat niemand zich interesseert voor de waarheid, lieg ik niet meer”