Op vrijdag 27 september 2013 gaat het eindelijk gebeuren in Scheveningen. Staatsecretaris Sharon Dijksma gaat een uurtje ontbijten en praten met de vissers over de discardban. Als beide partijen enigszins toerekeningsvatbaar zijn, dan kunnen ze niets anders concluderen dat deze Brusselse dwangmaatregel in feite politiek wrakhout van het zuiverste soort is.

De inzet van verdovingsapparatuur verhoogt de levensvatbaarheid van de discards aanzienlijk doordat deze direct na de vangst vooraf uitgesorteerd moet worden. Op de afbeelding verlaat de vis het elektrisch verdovingsapparaat dat aan boord van de kotter geïnstalleerd is en wordt direct gekoeld met ijswater. De vis raakt in coma en kan rustig verwerkt worden. De discards zijn vooraf uitgesorteerd en direct weer in de zee teruggegooid. Dit voorsorteer proces vindt binnen 15 minuten plaats nadat het net aan boord is gehesen.

De discardban is een idiote maatregel om drie redenen:

1. De maatregel is niet te handhaven
2. Er worden waardevolle voedingsstoffen onttrokken aan het biosysteem van de zee
3. De visserij werkt al hard aan het reduceren van discards en er is veel gerealiseerd

Onmogelijk te handhaven

Iedere visser die 1 kg discards aanlandt kan er zeker van zijn dat het onmogelijk is voor de overheid om te bewijzen dat hij meer discards heeft gevangen. “Ja, edelachtbare, wij hebben een schone visgrond opgezocht en hebben heel voorzichtig gevist.” Luidt het juridisch waterdichte antwoord. Iedere beginnend pro-deo advocaat kan gedurende de eerste week van zijn stage dergelijke zaken winnen. Een visser die niets aanlandt kan een probleem hebben, want 0% bestaat niet in juridische zin. Rolf Boddeke heeft zich onlangs ook in dezelfde zin uitgelaten.

De zee heeft voedingsstoffen nodig

Wij zijn de zee al aan het verschralen met de zeer efficiënt werkende afvalwaterzuiveringen. Het is namelijk de vijfde trap die het afvalwater defosfateert wat dan als afval verwijderd wordt. Hierdoor stroomt er geen fosfaat meer in de Noordzee. Iedere amateur bioloog weet dat fosfaten noodzakelijk zijn voor een gezond ecosysteem, inclusief het mariene leven, dat van nature rijk is aan fosfaten.

De visserij reduceert het gehalte aan discards zelf al drastisch

Wie zich de trekken van 20 jaar geleden kan herinneren kan met een schok vaststellen dat de visserij anno 2013 al zeer schoon geworden is. Discards betekenen immers veel uitzoekwerk aan boord. Arbeid is ook duurder geworden. Hier is een logische drijfveer die discard reductie automatisch in de hand werkt. Met verfijnde apparatuur en nauwkeurige plaatsbepaling kent de moderne visser de Noordzee nog béter dan zijn eigen broekzak. De vuile visserijen worden beter gemeden. De politiek blijft de visser als een milieuverwoestende en criminele veelverdiener beschouwen die de vis geheel leeg schept. Niets is minder waar, de milieuvriendelijke sumwing- en pulskortuigen, de historisch lage visprijzen en de overvloedige vangsten op dit moment zijn de feiten die niemand kan weerleggen.

Welke technische maatregelen zijn mogelijk?

Een overlevingsbak aan boord plaatsen is nergens goed voor. Onzinnig naar mijn idee. Overleven waarvoor? De vismeelfabriek? Gooi de discards zo snel mogelijk terug de zee in. Hiervoor moet het verwerkingsproces aan boord van een kotter aangepast worden. Door na iedere trek ervoor te zorgen dat alle discards met de gehele bemanning binnen 15 minuten uitgesorteerd worden, zal de levensvatbaarheid van vooral platvissen optimaal zijn. Vissen met een zwemblaas hebben een beperktere overlevingskans omdat zij problemen kunnen krijgen met hun zwemblaas als zij snel omhoog getakeld worden.

Welke technische maatregelen zijn er te bedenken die onderzocht moeten worden?

1. Gefaseerd het net omhoog halen.

Hierdoor kan de rondvis met name de drukafname meer geleidelijk verwerken. Dit kost wel tijd en daardoor rendement. Misschien is het zinvol om het ophalen van de netten met 5 minuten te vertragen. Dit  effect zou gemeten moeten worden.

2. Extra voorsorteerband plaatsen

Kotters die de netten in een bak storten zullen de meeste verbouwingen moeten uitvoeren om een sorteergelegenheid te maken direct na het legen van het net. Een brede uitloopband zoals bij een aardappelbunker gebruikt wordt, lijkt mij een oplossingsrichting, waar onderzoek naar gedaan moet worden. Het voordeel van het voorgesorteerde vis is, dat het strippen veel sneller en prettiger verloopt. Er ligt namelijk alleen maar vis op de band die bewerkt moet worden. De vissers kunnen zich beter concentreren op het feitelijke werk.

3. Verdovingsapparatuur plaatsen aan boord

Een van de conclusies van ons PALSED project (VIP) was dat de vis voor het elektrisch verdoven direct na het openen van de kuil gesorteerd moet worden om te voorkomen dat discards mee verdoofd worden. Een bijkomend voordeel is dat de vis direct na het verdoven in een comateuze toestand gebracht wordt door deze snel terug te koelen tot een temperatuur van 4 graden. Dit is een procesconditie die aanbevolen wordt. Het strippen gaat sneller want de vis ligt stil. De procesparameters zijn al uitgewerkt, de specificaties van de apparatuur zijn bekend, echter de sector heeft de middelen even niet om hierin te investeren. Het lijkt mij een kwestie van tijd, want in Noorwegen is deze apparatuur van overheidswege al verplicht gesteld voor de zalmslachthuizen en het lijkt erop dat de Noorse vissersschepen er ook mee uitgerust moeten gaan worden.

Ons eindrapport is openbaar en beschikbaar voor een ieder die het lezen wil.

Direct na het verdoven wordt de vis tijdelijk stijf, de kieuwvinnen staan omhoog, ten teken dat de verdoving goed is verlopen. Het hart klopt nog geruime tijd door door. Dit is een belangrijke procesvoorwaarde omdat de vis bij het strippen goed kan ontbloeden. Door de vis direct in ijswater te koelen wordt het verdovings effect omgezet naar een comateuze toestand waarbij het hart nog steeds blijft kloppen.

Tot slot wil ik de wens uitspreken dat het een intelligent ontbijt wordt. Hiervoor moet vis op het menu gezet worden. Deze bevat goede fosfaten en die stimuleren in hoge mate de electrolytisch gestuurde hersenactiviteit. Het is reeds lang wetenschappelijk bewezen dat regelmatige visconsumptie leidt tot een hogere intelligentie. De vissers zijn in het voordeel nu. Wij kunnen de IQ meters wel thuislaten.