Op 31 mei 2016 zijn mede door de NVWA de resultaten gepubliceerd van een omvangrijk ‘onderzoek’ naar de echtheid van olijfolie van de hoogste kwaliteit zoals die in Nederland aangeboden wordt. Slechts 5,5% bleek afwijkend. Men meet gewoon het oliezuurgehalte en spectofotometisch de mate van oxidatie. Zelfs een fraudeur die de lagere school niet voltooid heeft weet dat deze kenmerken makkelijk te corrigeren zijn. Ons eigen onderzoekje in 2015 wees uit dat 67% van de extra vierge olijfolie afwijkend is en met name de huismerken van de supers spanden de kroon. Het is weer pijnlijk duidelijk hoe de EU regelgeving tekort schiet in de ontdekking van voedselfraude. Men kan net zo goed de kleur van de ogen van de producent gaan beschrijven. Dit is wellicht betrouwbaarder dan de verouderde wetgeving die binnen Europa geldt.

Hier kan men heerlijke olijolie uit persen. Hier en daar een blaadje groen meepersen is ook goed voor de kleur

Hoe gaat de echtheidskeuring van olijfolie in zijn werk?
In Italië en Spanje zijn getrainde expertpanels die puur op sensorische kenmerken de knoei oliën van echt kunnen onderscheiden. Daarnaast worden er ook ondersteunende laboratorium analyses uitgevoerd.

Hoe wordt er gefraudeerd met olijfolie?
De herkomstaanduiding ligt het meest voor de hand. Italië heeft een fictieve productie van olijfolie van 300%. Nu hoeft dit geen minderwaardige olie te zijn. Het voldoet aan alle chemisch eisen die de primitieve laboratoria kunnen analyseren. Turkse en Marrokaanse olie loopt niet lekker in Europa. Omgekatte Italiaanse of zelfs Spaanse olie wel.

Wij hebben in ons onderzoek in 2015 ontdekt dat extra vierge olijfolie vaak bijgemengd wordt met waarschijnlijk olie van eerdere jaargangen en olie dat verhit is geweest. Bij deze knoeiprocessen zijn er twee chemische componenten die afwijkend zijn ten opzichte van echte olijfoliën en die in geen enkele EU verordening genoemd worden. Hierover meer later.

Olijven groen kleuren met koper?
Dat is goed mogelijk. Dat gerucht stak een paar maanden geleden de kop op. Op zich best logisch want men kleurt de olie zelf niet groen met deze groene koperzouten maar men maakt naar mijn idee het chlorofyl thermostabiel. Dat wil zeggen dat zelfs na verhitting de mooie groene kleur in tact blijft. Dit is een bekende truc vanuit de Chinese groente conservenindustrie. Door doperwten of boontjes te behandelen met kopersulfaat (gewoon het goedkoopste koperzout) dan wordt het magnesium ion vervangen door een koper ion. Hiermee behoudt het chlorofyl na verhitting zijn mooie groene kleur. Bij diepvries doperwten (Engeland!) zien wij hetzelfde verschijnsel, dat echter niet door koper veroorzaakt wordt maar door het invriesproces zelf.

Het laboratorium kan gemakkelijk deze vorm van kleuring aantonen door het gehalte aan magnesium en koper met elkaar te vergelijken. De EU regelgeving schiet ook hierin tekort.

Waar moet men wel op letten?
Als olijfolie opgeleukt is met oude meuk of heet geperste geverfde olijfolie dan zijn er twee stoffen waarnaar gekeken moet worden:

Gepolymeriseerde triacylglycerolen en pyrofeofytines. De eerste stof is een polymerisatieproduct dat ontstaat na verhitting van de olie. Dit is een beetje te vergelijken met het verouderingsproces van frituurolie. Als deze gaat polymeriseren dan ontstaan er DPTG’s (Dimere en polymere triglycerides)

De pyrofeofytines ontstaan uit het geperste bladgroen en de polyfenolen die uitbundig meekomen met het koude persingsproces.

Als men de olie niet vertrouwt, kan metn maar het beste ingemaakte olijven eten. Deze glimmen je tegemoet

Wij hebben een simpele analysetechniek uitgedacht die alleen maar op deze twee parameters hoeft te letten en de andere zaken kunnen gewoon genegeerd worden. Geen oliezuurgehalte meting, vetoxidatie of vetzuuranalyse.

Wat moet er gedaan worden?

• Breed monitoringsprogramma opzetten voor triacylglycerolen en pyrofeofytines, na validatie van ons onderzoekschema
• Koper en magnesium gehaltes monitoren
• De sensorische testmethodes die in Italië heel gebruikelijk zijn voor de hele EU valideren
• De EU verordening snel aanpassen aan de nieuwste analyse technieken
• Beter forensisch onderzoek uitvoeren. Wij hebben in 2015 veel geïnvesteerd in dit onderzoek en wij willen dit dolgraag gaan valideren. Wellicht vinden wij een budget hiervoor om dit alsnog te doen
• De lokale VWA’s in Griekenland (EFET)en Italië (Dipartimento Alimenti, Nutrizione e Sanità Pubblica Veterinaria) zullen van de corruptieladder af moeten stappen en daadwerkelijk onaangekondigd inspecties uitvoeren. Zo krijgt de Europese consument een klein beetje vertrouwen in het Zuid- en Oosteuropese voedselveiligheidsbeleid
• Men zal bij een A-merk fabrikant stage moeten gaan lopen en dan weet men hoe de hazen lopen. Wij hebben dit najaar misschien ook wel stageplaatsen vrij. Ahum
• Men kan ook wel stage lopen bij gerenommeerde onderzoekslaboratoria. Die weten precies waar en hoe er geknoeid wordt met voedsel. Wij kennen twee laboratoria die hierin gespecialiseerd zijn. Deze zijn in het buitenland gevestigd, want de kennis hierover is in Nederland minimaal

Eerlijkheid in de handel heeft schijnprioriteit bij de NVWA
De NVWA stelt in haar onderzoek dat eerlijkheid in de handel een hoge prioriteit heeft. Flauwekul. Hoe komt het dat alle voorverpakte vis en vlees waar een netto gewicht op vermeld staat, structureel lichter is? Dat komt door het matrasje. Van de NVWA mag dit gewoon meeverkocht worden zijnde vlees en vis, dat in ons onderzoek respectievelijk 3 en 11% gemiddeld te licht was. De visboer en slager in ons dorp moet het niet in zijn hoofd halen om het plasje vocht in zijn vitrine mee te verkopen. Wij gaan dit onderzoek binnenkort weer herhalen.

Wat zegt dit onderzoek ons?
De autoriteiten weten in de verste verte niet hoe voedselfraude in haar werk gaat. De naïviteit van dit onderzoek illustreert dit duidelijk.

Er is een chronisch gebrek aan deskundigheid bij de controlerende instanties. De lokale VWA’s, Europol of ‘weet ik veel voor Pol’ moeten maar roeien met de bemanning die al aan boord is. Onderbetaald, ongemotiveerd en misschien een heel klein beetje corrupt?

Je ziet vaak wat je denkt, luisteren is meer dan horen wat iemand zegt!