Bloemen zijn mooie instrumenten om zowel blijde als verdrietige momenten op te luisteren. Op Valentijnsdag kunnen rozen de ontvanger tot ongekende hoogtes beroeren. Vooral de doorns kunnen grote indruk achterlaten. Onlangs kreeg ik een maaltijd voorgeschoteld met een mooi stuk vlees dat bedekt was met een driekleurig viooltje ofwel de Viola tricolor. Een geneeskrachtige bloem die ook veelvuldig wordt voorgeschreven door de nepdokter A. Vogel in allerlei heilzame medicamenten van zijn hand. Er worden veel geneeskrachtige werkingen toegeschreven aan deze plant. Het is urine uitdrijvend, ontgift, stimuleert de nieren, reinigt het lichaam, werkt ontstekingsremmend en kan als reumageneesmiddel ingezet worden. Het plantje bevat veel flavonoïden, tocoferolen, alkaloïden, vitaminen en een reeks organische zuren. Naar verluidt krijgt de gebruiker braakneigingen en lichte vergiftigingsverschijnselen als er meer dan 8 gram geconsumeerd wordt. Dan is er sprake van een beste bloemenzee waarmee de inhoud van uw bord bedekt is. U bent gewaarschuwd.

Het driekleurig viooltje wordt vaak gebruikt om uw bord op te fleuren. Bij beperkt gebruik is dit niet gevaarlijk

Zijn alle bloemetjes eetbaar?
Het is nooit geheel zonder risico om deze a typische producten als eetbaar te serveren. Het is maar goed dat er geen bloeiwijze of besjes van de zwarte nachtschade (Solanum nigrum) of Jacobs kruiskruid (Senecio jacobea) als eetbare garnering op het bord prijkt. Een bevriend apotheker durft het Jacobs kruiskruid niet eens met de blote handen beet te pakken, terwijl hij zo’n beetje de opper gifmenger van Zwolle is. Zo giftig is dit ‘ding’. De pyrrolizidine- achtige alkaloïden worden zelfs door de huid opgenomen. Deze giftige stoffen worden in het spijsverteringskanaal omgezet. Door deze omzetting worden ze geactiveerd en kunnen ze schadelijke effecten op de lever hebben waardoor levercellen kunnen doodgaan en een ontsteking kan ontstaan. Omdat de lever een heel belangrijk orgaan is, kan een aantasting ernstige gevolgen hebben voor het betreffende dier. Zowel de opname van Pyrrolizidine Alkaloïden in een grote hoeveelheid in één keer, als de opname van kleine hoeveelheden over langere tijd leiden onherroepelijk en onomkeerbaar tot beschadiging van de lever.

• Worden de bloemen niet platgespoten voordat ze op uw bord belanden?
• Is er regelgeving voor?

Allemaal beklemmende vragen die het eten van onbekende bloemen en planten tot een spannend avontuur een potentieel dodelijk avontuur kunnen maken.

Giftige planten en bloemen die in Nederland voorkomen zijn:

• Belladonna (Atropa belladonna) is een mooi paars bloempje met een geel uitsteekseltje. Bevat de gifstof atropine dat het zenuwstelsel kan aantasten. Wordt ook wel eufemistisch de slaapbes genoemd.
• Conium maculatum komt in Nederland veel voor. Het is een schermbloemige, dat sterk op het centrale zenuwstelsel werkt.
• Jacobs kruiskruid (Senecio jacobea) bevat de voor de lever mutagene stof Pyrrolizidine
• Lelietjes van Dalen of het meiklokje (Convallaria majalis) bevatten hartritme verstorende glycosiden.
• Monnikskap (Aconitum carmichaelii ‘Arendsii’) bevat de gifstof pseudaconitine en veroorzaakt verlammingsverschijnselen en legt de hart- en longspieren stil. Lastig.
• Oleander (Nerium oleander) bevat voor kinderen dodelijke bladeren.
• Rhodondendron Een veel voorkomende altijd groene heesterstruik die beter niet op uw bord geserveerd kan worden. Bevat de gifstof grayanotoxine ofwel andromedatoxine dat hallucinerend en laxerend werkt. Voor paarden dodelijk.
• Vingerhoedskruid (Digitalis purpurea) bevatten gelijksoortig glycosiden als de lelietjes van Dalen.
• Waterscheerling (Cicuta virosa), is een geslacht van de vier soorten giftige planten uit de schermbloemenfamilie. Het bevat de gifstof cicutoxine dat het zenuwstelsel aantast met de dood tot gevolg.
• Wolfskers (Atropa belladonna) is gelukkig in Nederland zeldzaam. Bes is lekker zoet en een handjevol is al dodelijk voor een volwassene.

Eetbare bloemen die u op eigen risico gerust op uw bord kunt leggen:

• Afrikaantje (Tagetes)
• Appelbloesem (Malus domestica)
• Begonia (Begoniaceae)
• Courgette bloem (Cucurbita pepo) Komkommerfamilie
• Goudsbloem (Calendula officinalis)
• Hibiscus (Hibisceae)
• Komkommerkruid (Borago officinalis)
• Lavendel (Lavandula angustifolia)
• Madeliefje (Bellis perennis)
• Oost indische kers (Tropaeolum majus)
• Paardenbloem (Taraxacum officinale)
• Roos (Rosa)
• Stokroos (Alcea rosea)
• Viool (Viola) als hierboven omschreven
• Vlier (Sambucus nigra)

Het risico van bloemvergiftiging ligt bij de restauranteigenaar
De leverancier van de bloemen houdt er hopelijk wel rekening mee dat het beoogd gebruik van zijn producten consumptie is om bij de gast zijn bordje mee op te fleuren. De kweker of tuincentrum kan geheel ter goede trouw een kistje violen bij restaurant ‘X’ afleveren zonder zich te realiseren dat zijn royaal bespoten bloemen opgegeten worden. Weet hij veel.

De restaurateur die met een hygiënecode werkt en daarmee een niet waterdicht HACCP plan heeft, zal er niet bij stilstaan dat hij valt onder de warenwettelijke regels van de GFL (General Food Law) ofwel Vo 178/2002, waar artikel 14, lid 1 en 2 de (on)veiligheid van een levensmiddel beschrijft en artikel 17 heel duidelijk de verantwoordelijkheid van het aanbieden van veilig voedsel neerlegt bij de exploitant. De uitbater is hiermee eindverantwoordelijk en gaat de gevangenis in als een klant vergiftigd wordt. Bewijslast is helaas vrijwel onmogelijk te vergaren.

Nog méér restaurant vergiftigingen?
Een argeloze restaurantbezoeker eerder vergiftigd worden door onoordeelkundige bereiding van vlees of visgerechten. Onze onderzoeken tonen tot tweemaal toe aan dat minimaal 30% van de gerechten de gevaarlijke bacterie Escherichia coli bevatten. Soms worden ook doodleuk de verbrande productresten op het bord geschept die royale hoeveelheden PAK’s (Polycyclische aromatische koolwaterstoffen) bevatten. Vooral het meebakken of grillen van de kruiden en specerijen leidt ook tot veel ongecontroleerde giftige chemische reacties. Achteraf kruiden is veel minder ongezond.

Bij trostomaatjes worden de giftige kroontjes nog wel eens mee geserveerd. Een tomatenplant (Solanum lycopersicum) behoort tot de familie van de nachtschade achtigen en het loof en daarmee ook die schattige groente kroontjes bevatten de gifstof solanine. Het levert alleen wat lichte schade op aan de nieren. Dat is alles. Het loof van een radijs kan wél opgegeten worden omdat botanisch gezien een heel andere plant is. Het is afkomstig van de Brassicaceae familie ofwel de kruisbloemigen. Al onze koolsoorten, van spruitjes tot zuurkool, behoren tot dezelfde eetbare familie

Als bloemen zouden spreken, zouden ze zwijgen (Bertus Aafjes)